Yozgat Tarihçesi

Yozgat, Bozok Diyarı’nın tarihi bulunduğu konumu ve coğrafi önemi nedeni ilede  M.Ö. 2000’li yıllara dayanır. Anadolu diye adlandırılan bu bölge ve çevresi tarih boyunca merkezi konum, önemli ticaret ve kervan yolları üzerinde bulunması ile bir çok medeniyetlere ev sahipliği yapan bölgedir. Bu bölge bir çok medeniyetlerin kurulup bir çok medeniyetlerin çöküşüne, yok olmasına şahit olmuştur. Tarih boyunca Anadolu her zaman önemli bir bölge olmuş ve herkes tarafından elde tutulmak istenmiştir.

Tarihçesi:

Anadolu’nun en eski yerleşim birimlerinden olduğunu gösteren, Yozgat merkeze 45-50 km uzaklıkta Sorgun ilçesi sınırlarındaki Alişar Köyü’nde bulunan Alişar Höyüğündeki yapılan kazılarda Milattan Önce 3000 yıllarına ait eserler bulunmuştur. Diğer bir kaynak ise 5000 li yıllara ait olduğunu gösteriyor.

Yozgat ayrıca Anadolu’da ilk siyasi birliği gerçekleştiren Eti’lerin merkezlerindendir.Yapılan kazılar sonucu Eti’lerin izlerine rastlandı. Bu kazılar Merkeze bağlı “Büyüknefes”, “Dambasan” ve “Gündoğdu” Köyleri, Sorgun ilçesindeki “Kerkenes Kalesi”, Boğazlıyan ilçesindeki “Çalapverdi” ve diğer yerlerde yapıldı. Anadolu da tarih devriminin başlangıcına vesile olan Hitit sınırları içerisinde en kalabalık yerleşim merkezlerinden olduğu da ortaya çıkmıştır.

Bir çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır.

Milattan Önce:

M.Ö. 16. yüzyıl başları ile 19. yüzyıl sonuna kadar (M.Ö. 2000-1500) Hititler hakimiyetinde merkezi Hattuşaş olmuştur.   |   M.Ö. 11. yüzyıl (M.Ö. 1200lerde) Firigler   |   M.Ö 7. yüzyıl ( 600-700 yılları arası) başlarında Kimmerler   |   M.Ö 6. yüzyıl ( 500-600 yılları arası) Lidya Krallığı ve takibinde Persler   |   M.Ö 4. yüzyıl ( 300-400 yılları arası) Makedonyalılar   |   M.Ö 3. yüzyıl ( 200-300 yılları arası) başlarında Kapadokya Krallığı   |   M.Ö 2. yüzyıl ( 100-200 yılları arası) başlarında Kelt kabilelerinden olan Galat’ların yerleştiği Galatya  (Galatların Ata Yurdu olarak bilinir.)  |   M.Ö 1. yüzyıl da 85’te Roma hakimiyetine girmiştir.

Milattan Sonra:

Roma İmparatorluğu Doğu ve Batı Roma diye ayrılınca Yozgat Doğu Roma içerinde kalmıştır. Zaman zaman İslam Orduları ve Sasaniler akınlar yaparak Yozgat’ı almaya çalışsalar da başarılı olamamışlardır uzun süreli olarak ellerinde tutamamışlardır.

1071 Malazgirt Sonrası:

Bozok diyarında Türk-İslam izleri bu tarihten sonra görülmeye başlanır.
1243 Kösedağ Savaşı sonrası İlhanlılar kontrolünde   |    Anadolu Selçuklu Beylikleri döneminde Eretna Beyliği kontrolünde   |    1381 den sonra Kadı Burhanettin Devleti kontrolüne geçti. 7 yıl sonra 1388 yılında Kadı Burhanettin öldürülünce, Yıldırım Beyazıd Osmanlı Devletine kattı. 14-15 sene Osmanlı egemenliğinden sonra 1402-1403 yıllarında Timurhan bu bölgeyi egemenliğine aldı. daha sonra Timurhan’ın Anadolu dan 1256 dan beri bu bölgede yaşayan Karatatarlar’ıda zorla alarak ayrılması ile vede  o dönemde şehzadeler arasındaki saltanat kavgaları etkisiyle bu bölgede de sıkıntılar yaşandı. 1408 li yıllarda Çelebi Mehmet tarafından tekrar Osmanlı Devlet’ine bağlandı. 1413’de Anadolu’da Osmanlı hakimitini kesin olarak sağlayan Çelebi Mehmet, Yozgat yöresindeki ve çevresindeki devlet hakimiyetini pekiştirmiştir.

Osmanlı Dönemi:

Çelebi Mehmet tarafından Yozgat Osmanlı hakimiyetine kesin olarak geçmiştir. Bu dönemden başlayan ve adını sıkça duyuran ve bilinen 17. yüzyıl sonlarında Yozgat’a Bozok’a yerleştirilen Mamalu Türkmen Oymaklarından Çapanoğulları büyük güç kazanmışlardır ve 1728’de Çapanoğlu Ahmet Ağa, Yeniil Has Mütesellimliği’ne getirilmiştir. ve bunu takiben başarılarından dolayı da, 1732′ de de Mamalu Türkmenlerin Mütesellimliği’ne görevine yükseltilmiştir. ve daha sonra 1741 yılında ise, Bozok Mütesellimliği’ne atanmıştır. Mütesellim: herhangi bir sancakbeyi ve beylerbeyinin görevi münasebetiyle sancak veya beyliğinde olmadığı zaman yerine bakmak üzere gönderdiği veya bıraktığı kendisine vekalet bırakılan vekil kişidir.

Kurtuluş Savaşı:

Yozgat ülkemizin kurtuluş savaşı yıllarında milli mücadele ve mütareke zamanında adını önemle duyuran illerdendir. Yozgat diğer adıyla Bozok yabancı güçlerin işgaline uğramadı ancak Kuva-yı Milliyeti karşısında engel tutumları ve isyan nedenleri ile bilinir. Anadolu’nun dört bir tarafındaki Milli Mücadele örgütlenmeleri Yozgat’ta da görülmüştür. O dönemdeki Celal ve Edip beyler ile Mehmet Hulusi Efendi aralarındaki sürtüşme Çapanoğlu İsyanı’nın nedenlerinden bir tanesidir.

Cumhuriyet Dönemi:

Cumhuriyet öncesinde 60 vilayet kurulmuştur bunlardan bir tanesi de Bozok‘tur. daha sonraları 1927 de Yozgat Milletvekili tarafından meclise verilen teklif ile Yozgat adını almıştır. İlk zamanlar Yozgat merkez ve 2 ilçe Akdağmadeni ve Boğazlıyan vardı. Daha sonraları 1928 de Sorgun da ilçe oldu. Bu tarihlerde 3 ilçe artı merkez ve 10 nahiye olmak üzere toplam 636 yerleşim yeri mevcuttu. Daha sonra yeni ilçeler kurularak Çekerek, Şefaatli, Sarıkaya, Çayıralan ve Yerköy’ün eklenmesi ile birlikte ilçe sayısı 8 e yükseldi ve merkezide sayarsak toplamda 9 oldu. 1990 yılında Aydıncık, Çandır, Saraykent, Kadışehri ve Yenifakılı bölgeleride ilçe olunca ilçe sayısı 13’e yükseldi ve il merkezle birlikte 14’e yükseldi. Yozgat şu anda 1 il merkezi 13 ilçe ve il merkezi ve ilçelere bağlı toplam 36 beldesi ve 572 köy mevcuttur.(iç işlerleri bakanlığı verileri)

+4

-1